Қазақстандық интернет-олимпиадаларының қатысушыларына арналған эссе байқауын өткізу туралы ереже
1. Жалпы ережелер
Бұл ереже басты міндеттерінің бірі – зияткерлік мүмкіндіктерді дамытуға өз септігін тигізетін ақпараттық-білім беру және тәрбие беру ортасын қалыптастыру, жастардың рухани-адамгершілік және патриоттық сезімдерін тәрбиелеу болып табылатын І қазақстандық интернет-олимпиадаларды өткізу аясында құрылды. Осыған байланысты ҚИО ұйымдастырушылары жан-жақты дамыған және әлеуметтік жауапкершілігі бар тұлғаны қалыптастыру идесын насихаттауда. Сондықтан «ҚИО-ның бірегей жеңімпазы» атағы келесі ережелер бойынша анықталатын болады:
- қатысушы бір жарты жылдықта кем дегенде үш олимпиадаға қатысып, ең жоғарғы нәтиже көрсетуі қажет;
- ұйымдастырушылар белгілеген талаптарды ескере отырып, ұсынылған тақырып бойынша эссе жазуы қажет;
Эссе тақырыбы олимпиадалар топтамасының соңғы олимпиадасы аяқталғаннан кейін сайтта жарияланатын болады (1 жартыжылдық: 16 желтоқсан – Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күнінің қарсаңында; 2 жартыжылдық: 4 маусым – Мемлекеттік рәміздер күнінің қарсаңында). Эссе жазу үшін – 2 тәулік уақыт беріледі.
Қатысушылар эсселерін аталған мерзімнен кешіктірмей esse@cdo.kz. электронды поштасына жіберулері керек.
2. Эссе жазуда қойылатын талаптар
1. Эссенің жалпы көлемі басылған мәтіннің 1 парағынан (А 4) аспауы қажет, кеглі – 14, интервалы – 1, парақтағы мәтін шекарасы – 1,5.
2. Әділ бағаны қамтамасыз ету және жұмысты кодтау мақсатында қатысушы аты-жөнінің орнына өзі қатысқан олимпиадаларға берген өтініштердің бірінің нөмірін көрсетуі керек.
3. Жеңімпаздардың эсселері www.cdo.kz. сайтында жарияланатын болады.
4. Эссені бағалау барысында келесі жайттарға ерекше көңіл аударылады:
- мәтіннің берілген тақырып пен жанрға сай болуы;
- мәтінде аталған қандай да бір фактілердің дұрыстығы;
- авторлық көзқарас, шыншылдық, айтылған ойдың эмоционалдығы;
- мәтінді құру тәртібі (стилдік бірлік, сөз көркемдігі мен сөз қорының молдығы және т.б.)
3. Сарапшылық кеңес
Қатысушылардың жұмыстарын саралау мақсатында ҚИО ұйымдастырушылары сарапшылық кеңесті құрайды, оның құрамына аталмыш бағыттардың мамандары мен ҚИО ұйымдастырушылары кіретін болады.
Қымбатты достар! Егер де сіздер жұмысты эссе жанрына сәйкес орындауды жөн көрсеңдер біздің кеңестеріміз өздеріңізге артық етпес
Әдеби энциклопедиялық сөздік (М., 1987): Эссе – бұл кішірек көлемдегі прозалық шығарма, оның композициясы индивидуалды әсер мен белгілі бір себеп немесе сұраққа байланысты еркін ой-пікірді білдіреді.
Платонның ойынша эссе – бұл оның ішінде көрсетілген «шынайылық нұсқасына» бізді сендіретін «ақиқатпен байланысы бар бір форма…». «Автор белгілі бір құбылысқа не болмаса сұраққа байланысты өзінің көзқарасын бізге растауға тырысатындықтан, біз өзіміз және эссеист – эссе кейіпкерлері болып табылады “.
Жанр автордан тек өз білімін көрсетуді ғана емес, сонымен бірге өзінің сезіміне, толқу мен толғауларына және жазып жатқан тақырыпқа байланысты көзқарасына ерекше мән беруді талап етеді. Эссенің авторы – тек әңгімеші немесе баяндамашы ғана емес, сонымен бірге … кейіпкер де бола алуы қажет.
Эссе жанры шығармашылық еркіндікті білдіреді. Эссе – бұл сіздің естіген немесе оқыған я болмаса көрген жайтқа байланысты жеке көзқарасыңыз.
Құрылымдық жағынан эссе полемикалық сөздердің, ойлардың я болмаса сұрақтардың динамикалық кезегі.
Сонымен бірге шығармашылық еркіндікке қарамастан, эссе жанрында ой қозғау оңай емес екенін ұмыптаған жөн. Ең бастысы – бірегей идеяны тауып және белгілі бір мәселеге байланысты қалыптан тыс көзқарасты білдіру керек.
Өзіндік көзқарасты білдіру үшін эссе авторы аналогияларды таңдап, мысалдар келтіруі, салыстыру жасауы мен ассоциацияларды қолдануы қажет;
Эссеге көптеген көркемдегіш құралдарды қолдану тән (бұл – метафоралар, аллегориялық образдар, символдар мен салыстырулар). Эссе жанрының ерекшелігін келесі белгілер айқындайды:
- Эссенің тақырыбы автор ойының «ұшу алаңы» болып саналады.
- Эссенің еркін композициясы өзінің ішкі логикасына бағынышты, ал эссенің басты мазмұнын автор ойларының “көркем оюларында” іздеген абзал болады.
- Эссе – айқын бейнеленген авторлық көзқарас.
4. Жеке авторлық стиль – жанр талабы
